"TÜRKİYE'NİN EN GÜZEL ANASINIFI"----"ARILAR SINIFI"-----"OKUL ÖNCESİ EĞİTİM DÜNYASI"

Edebiyat : Olay duygu ve düşüncelerin dil aracılığıyla biçimlendirme sanatıdır. Çocuk edebiyatı :2-14 yaş çocuklarının hayali duygu ve düşüncelerine yönelik sözlü ve yazılı tüm eserleri içine alır. Çocukluk edebiyatı hakkındaki yanlış düşünceler:

1. Çocukluk döneminin insan yaşamında kısa bir yer tuttuğu bu nedenle de çocukluk tecrübelerinin önemsiz olduğu düşünülmüştür. Oysa bugün çeşitli etki ve biçimlendirmelere en yatkın olan bu devrenin kısalığından ötürü kötü eserlerle kaydedilmemesi gereken bir dönem olduğu bilinmektedir.

2. Bazı yetişkinler çocuk kitabını yetişkinlere hitap eden temanın basit biçimde ele alınmış baskısı olması gerektiğine inanırlar. Bu görüş çocuğu kendine özgü dünyası olan bir varlıktan çok minik bir yetişkin olarak kabul eder.

3. Çocuk edebiyatının yetişkin edebiyatından farklı olduğu düşünülmektedir. Onlara göre kitabın edebi yanından çok ahlaki ve eğitici yönü önemlidir. Halbuki çocuk edebiyatı diğer

kitabın edebi yanından çok ahlaki ve eğitici yönü önemlidir. Halbuki çocuk edebiyatı diğer edebiyat türlerinden ayrılamaz . Aynı değer yargılarından geçer. İyi bir çocuk kitabının sadece eğitici ve ahlaki değerler vermesi yeterli değildir. Edebi temelleri oluşturması da beklenir. Demek ki iyi bir çocuk kitabı çocuğun ilgi ve ruhsal ihtiyaçlarını karşılayan fakat her şeyden önce çocuğun zevkle okuduğu eserdir. 1932 yılında Paul Hazard iyi bir çocuk kitabının nasıl olacağı hakkında bazı prensipler ileri sürmüştür.

1. İyi bir eser sanatını ruhuna sadık kalmalı bilgileri doğru vermeli ,sade olmalıdır. Çocuklarda hayat boyu sürecek okuma arzusu uyandırmalıdır.

2. İyi bir kitabın çocukların seveceği biçimde resimleri bulunmalı, resimler çocuklara huzur ve mutluluk vermelidir.

3. İyi eserler çocuklara aşırı duyarlı değil ,hassas ve uyanık yapmalıdır. İyi eserler çocuklara doğada ve insanlarda var olan hiçbir şeyi küçümsememeyi öğretir.

4. İyi eserler oyununun yüksek değerine saygı gösteren eserlerdir. Bilgi veren kitaplar örtbas edilmeye çalışılmış ,gramer ya da fen kitapları olmamalıdır. Tersine bu bilgileri açıkça çocuğun ruhuna akıtacak , ileride gelişecek tohumu ekecek eserler olmalıdır.

5. İyi eserler gerçek ahlak kurallarını taşırlar. Fedakarlık, sadakat dolu bir sevginin sonunda ödülünü aldığı kıskançlık, çekememezlik ve aç gözlülüğün ne kadar çirkin ve değersiz olduğunu gösterirler.

Çocuk edebiyatının çocuğa kazandırdıkları :

1. Basit eğlence

2. Mevcut durumlardan kaçmak için

3. Hayal gücünü harekete geçirmek için

4. Kendilerini anlamalarını sağlamak için

5. Diğerlerini anlamalarını sağlamak için

6. Dilinin doğasını anlamalarını sağlamak için Dil gelişimini 2?ye ayırıyoruz. Alıcı ve ifade edici dil gelişimi .Çocuğun alıcı ve ifade edici dil gelişimi desteklenir,kelime haznesi zenginleşir.

7. Diğer zamanları ve yerleri öğrenmek

8. Bilgiyi araştırmak için Çocuk edebiyatında çeşitlilik: 1. Tür bakımından 2. Biçim bakımından 3. Konu bakımından 4. Okuyucu bakımından Tür bakımından; a)masallar b)biyografiler c)müracaat eserleri d)şiirler ve fen kitapları e)roman ve hikayeler f)tiyatro eserleri g)çizgi romanlar h)resimli kitaplar Biçim bakımından; Her kitabın kendine özgü bir biçimi vardır. Her kitap türünün özelliğine, okuyucunun düzeyine göre farklılık gösterebilir.Kitaplardaki biçim yönünden farklılıklar boy ,şekil ve resimlendirme özellikleridir. Kitaplar dikdörtgen, küçük ,kare,minyatür,iki kucak boyunda olurlar. Resimleri renkli veya siyah beyazdır. Bazıları fotoğraflıdır. Çocuğun doğumundan ölümüne kadar her türlü konuyu kapsıyor. Sevgi,ölüm,doğum , fedakarlık gibi.

Okul öncesi dönem çocuk edebiyatının genel hedefleri

1. Çocukların ruhsal ihtiyaçlarını karşılamak, boşanma, güven, sevgi, sevilme, sevme,öğrenme ,bir gruba ait olma ,oyun,değişiklik ve estetiklik gibi ruhsal ihtiyaçlar

2. Çocukların değişik yaşlarda ilgi duydukları konuları göz önüne almak

3. Çocukların alıcı ve ifade edici dil gelişimlerine katkıda bulunmak

4. Çocuğun algı gelişimini desteklemek(görsel,işitsel ,dokunsal algı )

5. Sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek

6. Çocuğun zihinsel gelişimini katkıda bulunurken kavram gelişimini desteklemek

7. Çocuğa ilk kitap sevgisini aşılamak

8. Çocuğa ilk edebi ve estetik değerleri vermek

9. Çocukların gelişmekte olan iç ve dış dünyalarına katkıda bulunmak

10. Çocukları yaşam gerçeklerine hazırlamak

11. Çocukların yaratıcı güçlerini ,harekete geçirmek

12. Dinleme yeteneğini geliştirmek

13. Eleştiri yeteneğini geliştirmek

14. Kitabın eğlence ve bilgi kaynağı olduğunu öğretebilmek

15. İyi çocuk kitabı kavramını verilen uygun örneklerle kazandırmak

16. Çocuk kitaplarının türlerini tanıtmak

17. Çocuklara uygun fiziksel özelliklerde kitaplar sunmak

18. Hikaye ve masalları, kitap,renkli resimler,kukla, gölge oyunu, pandomim, çubuk figürler sembolleri gibi yöntemlerle anlatabilmek

19. Çocuklara uygulanan eğitim programlarını destekleyici özelliklere sahip kitaplar verebilmek

ÇOCUK EDEBİYATININ TARİHÇESİ :

Dünyada çocuk edebiyatının tarihçesi Batı dünyasında çocuk edebiyatı ninniler ve büyükler tarafından anlatılan masallarla başlar. Eski zamanlarda hiç kitap yoktu. Kabilelerdeki hikaye anlatıcıları kültürün ,adetlerin , değerlerin ve tarihin birer koruyucusuydular. Hikaye anlatma asırlar boyunca bir nesilden diğerine bir toplumun geleneklerini ve inanışlarını aktarmak için bir yol olmuştur. O devirlerde anlatılan hikayeler aslında büyükler içindi. Ama çocuklarda bunları dinleyip kendilerine uygun olanları benimserlerdi. Daha sonra halk ozanları bu hikayeleri derleyip ,toplumdan topluma taşıdılar. Balat yani şarkıyla hikaye anlatma ,destan ,epik gibi halk masalı türleri de böyle oluşmuştur. 15. yy? da İngiliz matbaacı Caxton ilk defa büyükler için küçük cep masalları basmıştır. Heyecan ve macera içeren bu kitapları İngiliz toplumunun halk tabakası okumaktaydı. Üst kesim ise Horn Book adı verilen boynuzdan yapılmış levhanın içine yerleştirilmiş bakır levhalardan oluşan kitapları okuyorlardı. 18. yy gelinceye kadar İngiltere?de aşırı dinci bir akım Quakerizm vardı. Bu akım çocukların son derece sıkı bir disiplinle yetişmesini istiyordu. Çocuklar için hazırlanmış kitaplar daha çok İncil?den kaynaklanan kitaplardı ve hikayelerin sonu hep ölümle bitiyordu. Bu yüzden çocuk kitapları karamsar durumdaydı ve dinle ilgiliydi. Bu sıralarda Fransada Charles Pearault 14. Lui döneminde çocuk kitaplarının babası olarak anılmaktaydı. Halk ağzında dolaşan masalları toplayıp,kısaltarak çocuklar için 1697 yılında basmıştır. Bunların içinde kül kedisi,parmak çocuk , mavi sakal ,kırmızı başlıklı kız ,çizmeli kedi,uyuyan güzel gibi eserler vardır. Böylece ilk kez Fransız çocukların kendilerine ait kitapları olmuştur. Bu kitaplar önce İngiltere?de sonra da Almanya?da basılmıştır. İngiltere?de Bunları John Newberry İngilizce?ye çevirip , 1727 yılında ? Talles of Matter Goose? adı altında yayınlamıştır. Bundan sonra hem İngiltere?de hem Fransa?da çocuklar için yazın kitaplar ortaya çıkmaya başlamıştır. Daha sonra kitaplar bildiğimiz gibi basılmaya ve ciltlenmeye başlamıştır. Çocuklar Daniel Defoe?nun Robinson Cruiso?su ve Jonathon Swift?in Gülüver?in Gezileri gibi yetişkin kitaplarını benimsemişlerdir. 1744 yılına kadar John Newbery?nin ?A little Pretty Pocket book? isimli kitabı yayınlanmıştır.(Küçük,şirin cep kitabı ) 18 yy ikinci yarısında bayan Sarah Trimer ve diğer yazarlar daha önce başlamış olan öğretici ,eğitici geleneği sürdürmüşlerdir. Çocuk kitapları sözel geleneklerden gelip, bir araya getirilen hikayelerdir. Ayrıca Jaseph Jacobs tarafından korunan İngiliz masallarının yanısıra Grimm kardeşler tarafından derlenip , yazılmış olan Alman hikayeleri de mevcuttur. 19 yy?da İngiliz Edward Lear tekerleme türü şiirlerden oluşan ?Book of Non Sense? isimli bir kitap yazmıştır. Bu kitapla birlikte çocuk edebiyatına neşe girmiş ve bu kitap çok tutulmuştur. Çocuk kitaplarındaki gelişme 19 yy?a kadar yavaş olmuştur. J.J Rousseau?nun eğitim teorisi yanlış anlaşılmış ve birçok didaktik içerikli eserler ortaya çıkmıştır.(öğretici) 19 yy?da çocuk kitaplarının konuları genişletilmiştir. Loise May Alcott?un ?Küçük Kadınlar?ı? aile hikayelerini popüler hale getirmiştir. Robert Louisse Stevensonun ?Define Adası?da? aynı şeyi macera hikayeleri için yapmıştır. 20 yy. başlamasından hemen önce Anna Swell?in ?Siyah İnci? gibi hayvan hikayeleri ve Lewis Caroll?ın ?Alis harikalar diyarında? gibi fantazileri varolan kitap türlerini genişletmiştir. 19 yy sonlarına doğru özellikle küçük çocuklar için yazılan dergiler ortaya çıkmaya başlamıştır. Çocuklar için yazılanları öğretici olmak zorunda olmadığı inancını gösteren Mary Mapes Dadge ?St Nicholas? isimli derginin editörlüğünü yapmıştır. 20. yy. başlarında Lucy Sprague Mitchell ?The Here and Now Story Book? isimli kitabı ile yetişkinler çocukların küçük yetişkinler değil ayrı varlıklar olduğunu kabul etmişlerdir. Bu dönem de çocuk edebiyatındaki çeşitlilik genişlemeye devam etmiştir. Bu yüzyılın başlarında C.B Falls? un ABC isimli kitabının resimleri kaliteli ağaç oyma tekniğinin örneklerini içermiştir ve yeni gelişen teknoloji sayesinde yapılması mümkün olan diğer resimli kitaplara doğru yol almaya başlamıştır. Rudyard Kipling çocuklar için mizahın önemli olduğunu biliyordu. 1902?de yayınlanan ?Just so Stroies? adlı kitabı bıgün de popülerdir. Beatrice Potter aynı yıl ?The Story of Petter Rabbit? isimli kitabıyla edebiyata hayvan hikayesi sokmuştur. O zamandan itibaren de hayvan hikayeleri çocukların en sevdiği tür olmuştur. Daha sonra dünyanın tüm ülkelerinde çocuk edebiyatı örnekleri her gün biraz gelişerek ve artarak yayınlanmaya başlamıştır. Türkiye Çocuk edebiyatının Tarihçesi Türkiye?de çocuk edebiyatının gelişimi,dünyadaki edebiyatın gelişimiyle yakından ilgilidir. Tanzimat dönemi Türk çocuk edebiyatının başlangıcıdır. (1839)Tanzimat?tan önce sözlü edebiyat türü vardı. Bunlarda masal,bilmece ,tekerleme , atasözleri, Nasreddin Hoca fıkraları

olarak evlerde, karagöz oyunları olarak da tiyatroda mevcuttu. Tanzimat döneminde Kayserili Dr. Rüştü?nün 1859 yılında yazmış olduğu ?Nuhbe-tül Etfal? isimli Arapça alfabe kitabının arkasında çocukları eğlendirmek amacıyla yazılmış olan çocuk hikayeleri,fabl tercümeleri, kısa hayvan öyküleri vardı. 1869 yılında Mümeyyiz adlı derginin her sayısı ayrı renk kağıt üzerine basılmıştır. İçinde çocuklar için bilmeceler ve dizi romanlar mevcuttu. Ahmet Mithat?ın ?Hace-i Evvel? ve ?Kıssadan Hisse? isimli kitaplarının bazıları ilk çocuk kitapları sayarlar. (1871)Bu kitaplar çocukları eğlendirmek amacıyla yazılmıştır. 1883?de çaylak Tevfik Nasreddin Hoca fıkralarını toplamıştır. Ama o dönemde yazılı çocuk edebiyatı olarak fazla bir şey yoktu. Şair Nebi?nin ?Hayriyye? ve Sümbülzade Vehbi?nin ?Lütfiyye? isimli eserleri tamamıyla didaktik anlamda ve şiir şeklindeydiler. Bu eserler büyüklere göre olduğu için çocuk edebiyatına girmemişlerdir. Türkiye?nin ilk çocuk kitapları Tanzimat dönemi yazarlarından Şinasi, Recaizade Ekrem ve Ahmet Mithat tarafından Fransızca?dan çevrilen kısa şiirler ve hayvan hikayeleridir. Ziya Paşa J.J.Roussea?nın ?Emile? isimli eserini çocuklar için tercüme etmiştir. Bu arada Recaizade Ekrem

www.lalebahcesianaokulu.com Sitesinden alıntıdır.